Project 'Terugkeer naar werk'

In de eerste co-creatie sessie in Leuven werden de uitdagingen die verbonden zijn aan terugkeer naar werk (TNW) na een langdurige ziekte in kaart gebracht met lokale zorg- en TNW-actoren (huisarts, psycholoog, arbeidsarts, VDAB, GTB…). Hiervoor werd met de co-creatie groep een TNW-“programma” - een tijdslijn met daarin welke actoren en verplichtingen de langdurig zieke tegenkomt in zijn weg terug naar werk - opgesteld. In deze sessies werd ook stilgestaan bij de rol die een Eerstelijnszone kan spelen in het tegemoetkomen aan de uitdagingen.

Op verschillende momenten tijdens het projectproces werden andere actoren betrokken om input te geven. Op 29/06/2023 vond er een klankbordsessie plaats met beleidsmakers, op 22/08/2023 met patiënten en op 30/08/2023 met andere actoren uit het zorg- en TNW-landschap die niet aanwezig konden zijn op de co-creatie sessies.

Uit de eerste co-creatie sessies kwamen er drie noden naar voor:

1. Het verbeteren van zorgcoördinatie en ownership
2. Het verminderen van blindheid in het landschap
3. Nood aan betere toegankelijkheid

Voor de tweede co-creatiesessie werd er gekozen om te focussen op blindheid. Zorg- en TNW-actoren zijn niet altijd bekend met elkaar en met elkaars werking. Hoe kan een Eerstelijnszone tegemoetkomen aan de blindheid in het complex landschap van zorg en (terugkeer naar) werk? Uit de sessie bleek dat het gebruik van actorfiches, de organisatie van een netwerkevent met zorg- en TNW-actoren en een casusbespreking voor kennisverbreding een meerwaarde zouden kunnen betekenen. Er is hiernaast ook de nood voor concretere acties om het zorg- en TNW landschap te verbinden om verder aan de blindheid tegemoet te komen. Ook kwam de ontwikkeling van een instrumentarium voor huisartsen (en andere zorgactoren) als mogelijke piste naar voor. Dergelijk instrumentarium geeft de huisarts concrete handvaten om een rol op te nemen in dit terug keer naar werk-verhaal en bevordert de samenwerking met andere actoren.

Uit de sessies kwam ook nog het belang van het betrekken van werkgevers- en werknemers(organisaties) naar voor. Daarom werd een online sessie met deze actoren georganiseerd met als doel de tussentijdse resultaten te delen en input te vragen over hun betrokkenheid in de vooropgestelde interventie. Uit deze sessie bleek dat zowel werknemers als werkgeversorganisaties bereid zijn tot deelname aan een netwerkmoment.

Eind november werd het project voorgesteld op de Belgische Conferentie van de Eerste lijn 2023.

Zorg- en TNW-actoren zijn niet altijd bekend met elkaar en elkaars werking. Ook binnen de groep van TNW-actoren zelf is dit soms het geval. Er is blindheid in het overlappende (en complexe) landschap van zorg en (terugkeer naar) werk. Daarnaast werd een gebrek aan zorgcoördinatie en ownership als een verbeterpunt genoemd, zeker wanneer het gaat over moeilijk te bereiken doelgroepen van (langdurig) zieken. Omwille van de complexiteit van het landschap, kunnen zorgprofessionals die dicht bij de patiënt staan helpen in de toeleiding naar gepaste TNW-actor om zo een eerste stap terug naar het werk te zetten. Een Eerstelijnszone als netwerk kan met behulp van bijvoorbeeld een netwerkevenement deels aan de vermindering van blindheid bijdragen om dit te bekomen, al is er ook behoefte aan een concreet actieplan om de eerstelijnszorg en terugkeer naar werk te verbinden gericht op de verschillende te bereiken doelgroepen. Er werd verder afgestemd met beleidsmakers. Eind maart 2023 werden beleidsaanbevelingen gefinaliseerd en werd het eindrapport opgesteld.

Dit project vormt een voortzetting van ons streven naar het verbeteren van de terugkeer naar werk voor langdurig arbeidsongeschikten, zoals eerder verkend in ‘Terugkeer naar werk - Het belang van eerstelijnszones’. Gepaste terugkeer draagt bij aan het herstel van de patiënt. Ondersteuning is soms aangewezen, maar is niet altijd makkelijk te vinden in het complexe aanbod van betrokken actoren. De huisarts kan de patiënt de juiste richting wijzen, mits deze hierbij ondersteund wordt.

In dit vervolgproject richten we ons op de ontwikkeling en het testen van een instrument, specifiek voor huisartsen, om efficiënt door te kunnen verwijzen naar de meest gepaste terug-naar-werk actor. Tevens blijft het lokale afstemmen van eerstelijnszorg en terug-naar-werk actoren een belangrijk aandachtspunt waarbij er bekeken kan worden of het instrument ook door andere eerstelijnsactoren gebruikt kan worden.

Het project vindt opnieuw plaats in twee Eerstelijnszones: ELZ Leuven en ELZ Noord-Limburg. Er wordt bovendien samengewerkt met de projectpartners KU Leuven, UHasselt, CELL, THINK3 en PXL.

De PXL Hogeschool en KU Leuven hebben research gedaan en op basis daarvan een prototype van het (toeleidings)instrument voor huisartsen opgesteld. De huisartsen werden hier ook bij betrokken.

Er werden 12 interviews met Terugkeer Naar Werk actoren (de deelnemers van de vorige co-creatie sessies) en patiënten georganiseerd over wat zij vinden van de tool. De tool moet eenvoudig zijn om te gebruiken en huisartsen moeten door het gebruik meer kennis krijgen over sleutelfiguren in het complexe Terugkeer Naar Werk landschap. Er werd ook een consensussessie met zeven huisartsen georganiseerd, de digitale beschikbaarheid van de tool bleek een belangrijke voorwaarde voor het gebruik.

In mei en juni vonden de implementatieworkshops in Leuven en Noord-Limburg plaats. Drie huisartsen uit Leuven en vier uit Noord-Limburg hebben hieraan deelgenomen. Deze workshops zijn goed verlopen en de huisartsen waren enthousiast over de tool. Ze gaven bv. aan dat ze de infofiches ook graag zouden meegeven aan de patiënt, waarvoor het nodig is dat de leesbaarheid afgetoetst wordt bij patiënten en nodige vertalingen voorzien worden. De tool en fiches worden aangepast op basis van hun feedback. Op 26 juni 2024 vond de klankbordsessie met beleidsmakers plaats. Ook zij kregen de kans om nog input en feedback te geven.

In de zomerperiode werd er een bredere bevraging bij huisartsen georganiseerd om al eerste inzichten te verwerven over de tool. Enkele huisartspraktijken hebben de tool in de praktijk uitgetest. Op deze manier kunnen wij nagaan of de tool voldoende potentieel heeft om over een bredere regio uitgerold te worden en of er in dat scenario nog aanpassingen moeten worden doorgevoerd. We kregen helaas niet zo veel respons op deze bevraging, deze bevraging zal bijgevolg in het najaar nog eens herhaald worden.

In augustus en september hebben we bijkomende feedback van de piloot artsen verzameld. 21 huisartsen uit Leuven en Noord-Limburg gaven uitgebreid feedback over het instrument. Bovendien werden er verdiepende interviews gedaan met 5 piloot artsen.

Het thema werd ten slotte ook ingepland op de LOK's van de huisartsen (lokale kwaliteitsgroep waarbij er expertise uitgewisseld wordt om zo bij te leren en de zorgkwaliteit te verbeteren). Voor onze zone werden er zeven LOK groepen georganiseerd. In Noord-Limburg vonden er twee LOK groepen plaats. Door dit thema te agenderen op de LOK groepen, worden huisartsen bewuster gemaakt van hun rol in terugkeer naar werk voor patiënten. Verder werd er via de LOK groepen ook extra feedback verzameld over de terugkeer naar werk wijzer.

De implementatie wordt haalbaar ingeschat door de huisartsen die betrokken waren in het piloot project. Sommige ervaren drempels bij het gebruik van de tool, die tegelijk ook hefbomen kunnen zijn. Verder bevinden huisartsen zich op een spectrum over de vraag of terugkeer naar werk voor hen een taak is. De meeste huisartsen vinden de tool een meerwaarde of zijn ambivalent en zien terugkeer naar werk niet als hun taak.

Momenteel zijn we nog bezig met de laatste LOK groepen in Leuven. 31 maart 2025 moet het eindrapport ingediend worden. Er wordt momenteel ook bekeken of een vervolg project mogelijk is, waarbij de focus zou liggen op het optimaliseren en verduurzamen van de terugkeer naar werk wijzer.