Samen buiten buurten

Van mei '21 tot en met april '23 werden in het project 'Samen Buiten Buurten' methodieken uitgeprobeerd om door middel van natuur in 2 Aalsterse wijken eenzaamheid te verminderen bij de inwoners. De COVID-pandemie woedde nog volop en ontmoetingen waren buitenshuis zo goed als uitgesloten.

Over de aanpak van eenzaamheid is al heel veel gezegd en geschreven. Er is heel veel materiaal beschikbaar en
daarin wordt telkens een heel eigen visie en focus gehanteerd. De conclusies en methodieken zijn daardoor heel
uiteenlopend. Dat betekent helaas ook dat er niet zoiets is als de perfecte manier om eenzaamheid aan te pakken.

In het draaiboek blikken we terug op het tweejarig traject 'Samen Buiten Buurten', delen we onze lessons learned en proberen
we te vernieuwen door natuurelementen binnen een stadsomgeving aan eenzaamheid te koppelen.

Lessons learned

Ons traject was er een van ups en downs. We werden geconfronteerd met onze eigen beperkingen en kwamen tot
de conclusie dat ook wij eenzaamheid niet kunnen oplossen.

Ons werk heeft echter wel enkele belangrijke inzichten opgeleverd. We zetten ze op een rij.

Natuur is een beschermingsfactor tegen eenzaamheid
Natuur heeft een verlichtende werking op stressoren. Wanneer deze afzwakken, ontstaat er rust en ruimte in het
hoofd. De ruimte in het hoofd is heel belangrijk.
Bij personen die aan huis gekluisterd zijn, kunnen kleine interventies in verband met het binnenbrengen van natuur
al een grote invloed hebben op het mentaal welzijn. Breng buiten naar binnen. Kleine, individuele en zintuigelijke
interventies zijn al doeltreffend.

Eenzaamheid moet van binnen naar buiten aangepakt worden.
Het individu speelt een centrale rol in het doorbreken van de eenzaamheid. Alleen wanneer hij of zij hier zelf kan/
wil aan werken is er een kans op slagen. De persoon moet de noodzaak voelen om hiermee aan de slag te gaan. Hij
of zij moet van binnenuit versterkt worden om de aangeboden handvaten te grijpen om iets aan de eenzaamheid
te doen.

Eenzaamheid: het taboe doorbreken
Eenzaamheid is een een dynamisch proces dat op elk moment opnieuw aan de orde kan zijn. Er bestaan geen
pasklare antwoorden of oplossingen. Zelf zijn we eerder gaan werken aan bewustwording en detectie.
Het is belangrijk dat we eenzaamheid uit de taboesfeer halen en het benoemen. Dit kan confronterend zijn voor
de persoon in kwestie maar het is de eerste stap naar een oplossing.

Eenzaamheid is een vlag die vele ladingen dekt
Eenzaamheid is een concept dat iedereen kent maar de definitie kan verschillen van persoon tot persoon. En dat
heeft uiteraard ook zijn gevolgen voor de gehanteerde aanpak.
Het is daarom belangrijk dat doelen en subdoelen duidelijk afgelijnd omschreven worden en dat ze bovendien
SMART zijn.

Outreachend werken?

Enige voorzichtigheid is aangewezen. Eenzaamheid is tenslotte een individueel gevoel (of probleem). Je kunt iemand die zich niet bewust is van een probleem nu eenmaal niet aanzetten om er iets aan te doen.
Outreachend werken moet er volgens ons op gericht zijn het individu te bewegen naar bewustwording. Ons advies is dus om vooral te investeren in goede gesprekken. Bied hen als hulpverlener ontwikkelingskansen om patronen te doorbreken met de focus op herstel. Tracht het niet voor hen op te lossen.

Draaiboek voor de toekomst

Kunnen we na 2 jaar heel concreet zeggen hoe een hulpverlener aan de slag kan gaan met natuur ter bestrijding
van eenzaamheid? Nee. We hebben in dit draaiboek wel getracht onze bevindingen en best practices te delen.
We willen op die manier enkele waardevolle handvaten bieden aan al wie zich wil inzetten in de strijd tegen
eenzaamheid, vandaag en in de toekomst.

Wel staat vast dat natuur in elk geval een positief effect heeft. We willen dan ook oproepen om te blijven
investeren in buurtnatuur. Blijven inzetten op het behoud van de natuur, alsook het uitbreiden van groene plekken
binnen de stad.
Natuur werkt voor iedereen, ook voor wie zich niet bewust is van zijn omgeving.

Dit draaiboek kwam tot stand door Eerstelijnszone Regio Aalst, Wijkgezondheidscentrum Daenshuis, LDC De Toekomst, Arteveldehogeschool, Bos+, NatureMinded, Liever Thuis LM en Logo Dender vzw.

De uitwerking van dit draaiboek werd mogelijk gemaakt met de steun van de stad Aalst.