Ongeveer helft doelgroep gaat in op bevolkingsonderzoek kanker

Uit de afgelopen week bekendgemaakte cijfers van het Centrum voor Kankeropsporing blijkt dat ongeveer de helft van de aangesproken doelgroep ingaat op een gratis screening naar dikkedarm- en borstkanker. Voor baarmoederhalskanker ligt het cijfer iets hoger.

Eerstelijnszone Dender doet het net iets beter dan het Vlaamse gemiddelde voor de screening naar dikkedarmkanker (48,9% t.o.v. 48,0%), maar minder goed voor de screening naar borstkanker (47,1% t.o.v. 48,6%) en naar baarmoederhalskanker (63,6% t.o.v. 64,5 %).

Onderstaande cijfers tonen aan dat heel wat kankers door deze screenings effectief vroegtijdig worden vastgesteld, waardoor behandeling minder ingrijpend en sneller kon verlopen met verhoogde kans op volledige genezing tot gevolg.

Dikkedarmkanker

  • In ELZ Dender, in 2022, was de totale dekkingsgraad 63,9 %. Dit betekent dat 36,1 % van de mannen en vrouwen in de doelgroep zich niet preventief laat onderzoeken. Deze mannen en vrouwen moeten gemotiveerd worden om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek.

Berlare (66,6 %) en Buggenhout (66,3 %) doen het beter dan de totale dekkingsgraad voor het Vlaamse gewest die 64,2% bedraagt. Zele (63,8 %), Dendermonde (63,2 %), Hamme (62,9 %) en Lebbeke (62,7 %) scoren dan weer iets lager.

De totale dekkingsgraad is het percentage van de doelgroep dat zich preventief laat onderzoeken op dikkedarmkanker (binnen en buiten het bevolkingsonderzoek). Het vormt dan ook een belangrijke indicator voor de gezondheidsdoelstelling. Het streefdoel is een totale dekkingsgraad van 60 % te bereiken.

  • De hoogste dekkingsgraad vinden we binnen onze Eerstelijnszone bij de 65-74 jarigen (71,7 %), de laagste dekkingsgraad bij de 50-54 jarigen (52 %).
  • In ELZ Dender, in 2022, was de responsgraad 48,9 %. Dit betekent dat 48,9 % binnen de twaalf maanden na de uitnodiging deelnam aan het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker.

Al onze gemeenten scoren beter dan de responsgraad voor het Vlaams Gewest van 48,0% (4,2% minder dan in 2021): Berlare (52,8 %), Buggenhout (50,7 %), Lebbeke (49,1 %), Hamme (49,0 %), Zele (48,6 %) en Dendermonde (48,3 %)

De responsgraad is van alle uitgenodigde mannen en vrouwen het percentage dat binnen een jaar na de uitnodiging wordt gescreend binnen het bevolkingsonderzoek.

  • De hoogste responsgraad vinden we binnen onze Eerstelijnszone bij de 60-64 jarigen (57,6 %), de laagste responsgraad bij de 50-54 jarigen (41,6 %).
  • Vrouwen scoren in onze Eerstelijnszone beter dan mannen een responsgraad van 51,6% t.o.v. 46,2%.
  • 25,5% van de doelgroep in Vlaanderen nam nog nooit deel aan het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker.
  • Bij 6,8% van de deelnemers (23.959 personen) werd een afwijkende stoelgang vastgesteld. Bij 83,9% van deze groep werd binnen het jaar een coloscopie uitgevoerd. Bij 48,1% zelfs binnen de 31 dagen. Dankzij het bevolkingsonderzoek werden in 2021 627 nieuwe invasieve en 651 in situ dikkedarmkankers vastgesteld. Voor de eerste zes maanden van 2022 zijn er dat respectievelijk 198 en 176.
  • Mannen en vrouwen kunnen één keer om de 2 jaar een kleine beetje van hun stoelgang afnemen met de toegestuurde afnameset. Ze sturen het stoelgangstaal, samen met het deelnameformulier, in de bijgevoegde bubbel-envelop op naar het labo voor analyse. Een postzegel is niet nodig. De afnameset en de analyse in het labo zijn gratis.

Borstkanker

  • In ELZ Dender, in 2022, was de totale dekkingsgraad 66,4 %. Dit betekent dat 33,6 % van de vrouwen in de doelgroep voor wie vroege opsporing van borstkanker aangewezen is (50-69 jarigen), zich niet preventief laat onderzoeken. Die vrouwen moeten gemotiveerd worden om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek.

Binnen onze Eerstelijnszone scoort Buggenhout het beste met 69,5 %, gevolgd door Lebbeke (68,9 %), Zele (67,4 %), Berlare (66,9 %), Dendermonde (65,4 %) en tot slot Hamme (63,3 %) dat als enige gemeente onder het Vlaams gemiddelde van 64,7% scoort.

  • De totale dekkingsgraad is te interpreteren als het percentage van de doelgroep dat zich preventief laat onderzoeken op borstkanker (deelname aan bevolkingsonderzoek of screening buiten het bevolkingsonderzoek). Het vormt dan ook een belangrijke indicator voor de gezondheidsdoelstelling. Het streefdoel is een totale dekkingsgraad van 75 % te bereiken.
  • In ELZ Dender, in 2022, was de dekkingsgraad door screening binnen het bevolkingsonderzoek (dus los van screening buiten het bevolkingsonderzoek) 47,1 %.

Binnen onze Eerstelijnszone scoort Zele op vlak van screeningresultaat het beste met 52,2 %, gevolgd door Berlare (51,8 %). Onze andere 4 gemeenten doen het minder goed dan de 48,6% voor het Vlaamse Gewest: Hamme (46,4 %), Buggenhout (46,0 %), Dendermonde (45,4 %) en Lebbeke (43,8 %)

  • De hoogste dekkingsgraad door screening binnen het bevolkingsonderzoek vinden we in onze Eerstelijnszone bij de 60-64 jarigen (48,7 %). De laagste dekkingsgraad vinden we dan weer bij de 50-54 jarigen (43,9 %)
  • In 2021 werden op deze manier 1.311 nieuwe invasieve en 264 in situ borstkankers gedetecteerd. In de eerste negen maanden van 2022 is dat respectievelijk 767 en 140. Meer dan 75% van de door screening gevonden borstkankers werden in een vroegtijdig stadium gedetecteerd en zijn daardoor goed behandelbaar. Bij vrouwen die niet aan het onderzoek deelnemen, is dat minder dan 50%.
  • Vrouwen kunnen één keer om de 2 jaar een screeningsmammografie laten nemen vanaf het jaar waarin ze 50 jaar worden tot en met het jaar waarin ze 69 jaar worden. De screeningsmammografie is gratis voor de vrouw omdat het onderzoek volledig wordt terugbetaald door de mutualiteiten en de organisatiekosten gedragen worden door de Vlaamse overheid. De kwaliteit wordt zeer streng gecontroleerd en minstens twee radiologen beoordelen onafhankelijk van elkaar de mammografie. Deze werkwijze zorgt er voor dat meer borstkankers vroegtijdig worden opgespoord en dat minder vrouwen onnodig verder onderzoek moeten laten uitvoeren.
  • Deelname is mogelijk met de uitnodigingsbrief die door het Centrum voor Kankeropsporing wordt opgestuurd of met een voorschrift van de arts waarop staat "screeningsmammografie".

Baarmoederhalskanker

  • In ELZ Dender, in 2022, was de totale dekkingsgraad 63,6 %. In 2021 was dit 62,4 %. Dit betekent echter nog steeds dat 36,4 % van de vrouwen in de doelgroep voor wie vroege opsporing van baarmoederhalskanker aangewezen is (25-64 jarige vrouwen), zich niet preventief laat onderzoeken. Deze vrouwen moeten gemotiveerd worden om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek.

Buggenhout scoort met 67,1% opvallend hoger dan de andere gemeenten in onze Eerstelijnszone. Alle andere gemeenten liggen onder de totale dekkingsgraad voor het Vlaams Gewest die 64,5% bedraagt: Lebbeke (64,2 %), Zele (63,9 %), Hamme (63,3 %), Dendermonde (62,8 %), Berlare (62,5%)

De totale dekkingsgraad is het percentage van de doelgroep dat zich preventief laat onderzoeken op baarmoederhalskanker (na het ontvangen van een uitnodiging of op eigen initiatief). Het vormt dan ook een belangrijke indicator voor de gezondheidsdoelstelling. Het streefdoel is een totale dekkingsgraad van 65 % te bereiken.

  • De hoogste dekkingsgraad vinden we binnen onze Eerstelijnszone bij de 30-34 jarigen (69,5 %), de laagste dekkingsgraad bij de 60-64 jarigen (54,7 %)
  • 11,8% van de vrouwen uit de doelgroep in Vlaanderen heeft nog nooit een uitstrijkje laten nemen.
  • 85,1% van de uitstrijkjes werden afgenomen door gynaecologen, 14,6% door huisartsen.
  • 7,3% van de uitstrijkjes was afwijkend. In 2021 werden 254 nieuwe invasieve baarmoederhalstumoren gediagnosticeerd. 93,5% van de gevonden tumoren zijn in situ tumoren (stadium 0).
  • Vrouwen kunnen één keer om de 3 jaar een uitstrijkje laten nemen waarvan de kosten in principe volledig terugbetaald worden. De vrouw betaalt de consultatie bij de arts. Hiervan krijgt ze een deel terug van het ziekenfonds.
  • Als het langer dan 4 jaar geleden is dat een vrouw een uitstrijkje liet nemen (en ze niet om medische redenen is uitgesloten), ontvangt ze een uitnodigingsbrief voor het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker van het Centrum voor Kankeropsporing samen met een informatieve folder. Zij maakt zelf een afspraak met haar huisarts of gynaecoloog op een dag dat ze niet ongesteld is. Een uitstrijkje om de 3 jaar is voldoende omdat baarmoederhalskanker zeer traag ontstaat en er al vroeg afwijkende cellen zichtbaar zijn in het uitstrijkje.

Dit kan en moet beter …

Samen met al onze partners willen wij de deelname aan de bevolkingsonderzoeken verhogen.

Dender
19.12.2023