Palliatieve zorg Meetjesland

Jo Verhaeghe (WZC Avondzegen) en Sandrine Balcaen (WZC Sint-Elisabeth)

Vroegtijdige zorgplanning en de Belrai-schaal

• Vroegtijdige zorgplanning is een belangrijk onderdeel van de zorg in het woonzorgcentrum. Bij inschrijving krijgen bewoner en familie een folder palliatieve zorg. Ook wordt bij opname meteen een gesprek vastgelegd met de bewoner en familie voor vroegtijdige zorgplanning. Op dat gesprek worden zorgdoelen besproken.
• Hiervoor wordt de BELRAI-schaal gebruikt. Dit helpt de wensen van de bewoner vast te leggen. Deze schaal bestaat uit drie codes:
  • A: Alles doen om het leven te verlengen.
  • B: Deels levensverlengende therapie, maar niet te vergaand.
  • C: Focus op comfort en vrede met het levenseinde, zonder levensverlenging.
• De Belrai-codes zijn niet definitief en worden elke zes maanden herzien. Ze staan los van de DNR-code (Do Not Resuscitate) die door een arts wordt vastgesteld. Er kan soms een mismatch zijn tussen beide codes.

Palliatieve zorg en euthanasie

• De meeste WZC’s hebben een palliatief supportteam dat 4 keer per jaar samenkomt. Dit team bestaat uit deskundigen, artsen en verpleegkundigen en bespreekt het beleid rond palliatieve zorg en individuele casussen. Intern wordt het team zorg- en verpleegkundigen en logistieke medewerkers opgeleid. Dit zorgt ervoor dat ze voldoende info hebben over het stervensproces en bewoners en familie hierin kunnen bijstaan.
• Comfortzorg is erop gericht de bewoner pijnvrij en comfortabel te houden, zowel fysiek als psychisch.
• Palliatieve sedatie wordt toegepast bij immense pijn die niet met reguliere medicatie onder controle te krijgen is. Het doel is de bewoner in slaap te brengen zodat hij/zij rustig kan sterven, niet om het overlijden te versnellen.
• Euthanasie in een wzc is mogelijk, mits de wettelijke procedure wordt gevolgd. Sommige wzc's zijn hierin een actieve partij, andere bieden alleen de nodige ondersteuning aan de bewoner, familie en arts.

Belangrijke beleidsvragen

• Kan een bewoner kiezen te sterven in diens eigen woning? Een bewoner mag sterven in zijn eigen huis, mits dit in samenwerking met de familie wordt georganiseerd.
• Is een dagelijkse wasbeurt verplicht bij iemand die in de palliatieve fase is? Het is belangrijk te luisteren wat de bewoner zelf wil. De zorg is gebaseerd op de wensen van de bewoner, en een volledige wasbeurt is niet altijd noodzakelijk. Hierbij speelt de Belrai-schaal een belangrijke rol om de specifieke zorgdoelen vast te leggen.
• Hoe gebeurt de communicatie tussen verschillende zorgsettings? Er is nog geen naadloos communicatiesysteem tussen verschillende zorgsettings (vb. ziekenhuis, eerstelijn). De hoop is dat dit verbetert wanneer de Belrai-schaal door iedereen wordt gebruikt.
• Wat is het verschil tussen palliatieve eenheden en WZC? WZC's leveren dezelfde kwaliteit van palliatieve zorg als een palliatieve eenheid. Omdat er beperkte bedden zijn in palliatieve eenheden, is een opname daar vaak meer bedoeld voor mensen die thuis wonen en te weinig zorg kunnen krijgen. Wanneer de bewoner al bekend is bij het wzc, is het in veel gevallen beter om daar te blijven in de vertrouwde omgeving.

Missing You: Lotgenotencontact voor kinderen en jongeren

Amy Vandenberghe - www.missingyou.be

Missing You is een vzw die kinderen, jongeren en jongvolwassenen (6 tot 30 jaar) ondersteunt bij het verlies van een dierbare. Hun aanbod omvat maandelijkse, gratis rouwgroepen, betalende rouwkampen en rouwweekends en vormingen voor scholen en professionals.

• Kernrol: Ze begeleiden kinderen, jongeren en jongvolwassenen na een verlies en pleiten voor open communicatie met kinderen over het palliatieve proces.
• Belangrijkste inzicht voor zorgverleners: Spreek de waarheid tegen kinderen en wees niet bang om door te verwijzen als je zelf niet comfortabel bent met het onderwerp rouw.

(Eerstelijns)psychologen

Griet Declercq - regionale psychologenkring Meetjesland en eerstelijnspsycholoog

(Eerstelijns)psychologen bieden toegankelijke, professionele psychologische hulp aan volwassenen en gezinnen. Gesprekken worden vaak gedeeltelijk terugbetaald door de federale overheid.

• Kernrol: Ze bieden psychologische ondersteuning aan patiënten en hun naasten bij thema's zoals het verwerken van verlies, omgaan met slecht nieuws en existentiële vragen. Ook ondersteunen ze zorgteams bij het omgaan met verlies in hun werk.
• Belangrijkste inzicht voor zorgverleners: Vraag expliciet of een patiënt psychologische ondersteuning nodig heeft en onthoud dat rouw al begint bij de eerste tekenen van verlies, niet pas bij een overlijden.

Huyse Nestelt: Inloophuis voor iedereen geraakt door kanker

Karlijn De Sutter - Huyse Nestelt

Huyse Nestelt is een inloophuis in Eeklo dat mensen met kanker of andere ernstige ziekteprocessen, en hun naasten, ondersteunt in een huiselijke, niet-medische omgeving.

• Kernrol: De organisatie richt zich op ontmoeting, het versterken van veerkracht en het wegwijs maken van gasten. Ze organiseren groepsactiviteiten, info-avonden en verwenmomenten.
• Belangrijkste inzicht voor zorgverleners: Huyse Nestelt vult medische en psychologische zorg aan door een laagdrempelige plek te bieden waar patiënten en hun naasten hun leven opnieuw vorm kunnen geven, zowel tijdens de ziekte als na een verlies.

Magali De Jonghe - LEIF

LEIF staat voor LevensEindeInformatieForum en werd opgericht in 2002 nadat de wetten rond euthanasie en palliatieve zorg waren gestemd. In eerste instantie om zorgverleners te ondersteunen. Intussen werden in Vlaanderen (o.a. ook in Eeklo, Gent, Evergem, Waarschoot, Deinze, …) verschillende LEIF-punten opgericht omdat er bij de bevolking een grote vraag is naar informatie rondom het thema en omdat mensen de regie meer in eigen handen willen nemen. Via de website van LEIF kunnen alle wilsverklaringen worden gedownload.

De LEIF-punten draaien voor een groot deel op vrijwilligers. Vaak wordt er eerst een voordracht georganiseerd (i.s.m. lokale dienstencentra, OCMW, …) Nadien kunnen mensen dan een (gratis) gesprek aanvragen via een zitdag. Dit via website of telefoon (0475 33 99 10). In Gent, Eeklo, Deinze, Lochristi, Evergem en Waarschoot zijn er maandelijks zitdagen. En vanaf 2026 ook in Merelbeke/Melle en Nazareth/De Pinte!

Ideeën, tips en goede praktijken:

• Verwijs patiënten/cliënten door naar zitdagen van LEIF in LDC, sociaal huis, ...
• Sommige WZC's organiseren een evaluatiegesprek na ca 8 weken. Hierop wordt het verblijf geëvalueerd, zorgdoelen geformuleerd waardoor het brugje naar vroegtijdige zorgplanning ook makkelijker gemaakt wordt.
• Maatschappelijk werkers van mutualiteiten geven cliënten LEIF-brochure mee en helpen met de opmaak van papieren. LEIF-brochures worden ook kosteloos verdeeld via de apothekers.
• Lijst met LEIF-artsen en praatgroepen in de regio makkelijk raadpleegbaar maken

Gerda Okerman - Palliatief Netwerk Gent-Eeklo

• Zorgkundigen op het werkveld hebben meer info nodig over palliatieve zorgsituatie waar ze in staan
• Er zijn veel studenten die tegelijkertijd mantelzorger zijn. Dit zijn zware situaties en hebben bijgevolg nood aan ondersteuning
• Huisartsen, maar zeker specialisten zouden palliatieve zorg meer moeten ter sprake brengen en opstarten
• Kine en ergo zijn belangrijke partners in de palliatieve zorg: zij vangen heel wat signalen op
• Vanuit justitie bestaat er een ‘voorlopige invrijheidsstelling op medische gronden'. Meestal gaat dit over gedetineerden die naar huis mogen om daar te sterven.
• In de gevangenissen verblijven er wel mensen met palliatieve zorgnoden. Er zijn zorgteams bestaande uit maatschappelijke werkers en psychologen. Momenteel weinig linken met het palliatief netwerk
• De vrijwilligers van de mutualiteiten, gezins- en thuiszorg hebben nood aan ondersteuning
• Onze bijdrage en ondersteuning van mantelzorgers zorgt voor ontlasting van de betrokken verzorgenden. Zij kunnen de verhalen en de pijn van de mantelzorgers psycho-emotioneel niet altijd aan…

Enkele tips

• Vormingsavonden met huisartsen en thuisverpleegkundigen terug opstarten zou een meerwaarde zijn
• De zorgverleners en naasten informeren over palliatieve zorg. De meesten weten niet 100% wat dat inhoudt en wanneer je het mag opstarten
• Sociale kaart in app-vorm zodat palliatieve zorg gemakkelijker te vinden is

Knelpunten

• Er zijn heel wat patiënten in deze streek zonder huisarts wegens patiëntenstop. Wat met palliatieve zorgnoden en wat met inschakelen van PZGE?
• Gebruik van spuitaandrijver in het WZC te weinig gekend – vaak nog schrik
• Vrijwilligers en mantelzorgers worden te weinig of niet betrokken bij MDO (multidisciplinair overleg)
• 1 elektronisch compatibel dossier ontwikkelen
• GDPR is een groot struikelblok in continuïteit
• Formulier om Palliatieve zorg aan te vragen aan de mutualiteit is niet meer aangepast aan de nieuwe wetgeving (zorgnoden versus levensverwachting

Lindsay Laridon - Palliatief Support Team AZ Alma

Inhoud

Een dag op stap met het Palliatief Support Team (PST). Op elke kamer vind je een andere patiënt. Dit werd telkens gelinkt naar andere (externe) hulpverleners waardoor dit fungeerde als voorbeeld van geïntegreerde zorg.

Vragen

• Wat is een DNR-code? Do Not Resuscitate, is een medisch bevel dat aangeeft dat er bij een patiënt geen reanimatiepogingen (zoals hartmassage of beademing) mogen worden ondernomen in geval van een hartstilstand of ademhalingsstilstand. Het is een belangrijk onderdeel van de wilsverklaring van een patiënt.
• Waarom kan iemand met dementie geen euthanasie krijgen? Een van de belangrijkste voorwaarden voor euthanasie is dat de patiënt een vrijwillig, weloverwogen en herhaald verzoek doet. Dit betekent dat de persoon op het moment van het verzoek volledig in staat moet zijn om de situatie te begrijpen en de consequenties van zijn beslissing te overzien. Dit is het concept van wilsbekwaamheid. Bij dementie tast de ziekte de cognitieve vermogens van een persoon aan, waardoor de patiënt in een gevorderd stadium niet meer wilsbekwaam is.
• Wat is een tweesporenbeleid?

Signalen

• Er is nood aan meer duidelijkheid, er heersen veel misverstanden rond palliatieve zorg
• Er is bezorgdheid rond de druk die nog extra op de eerstelijn terecht zal komen