De conventie psychologisch zorg op de eerste lijn ging in 2022 in Eerstelijnszone ZORA van start. In januari 2024 werd deze conventie vernieuwd. Wat houdt deze conventie in? Wat mogen we van de conventie verwachten? Is het een wondermiddel om de psychologische zorgnoden op te lossen? We gingen eens langs bij Arne Wouters, lokaal coördinator psychologische zorg op de Eerste Lijn.

Wie is Arne Wouters?

Mijn naam is Arne Wouters, ik ben 32 jaar oud en trotse vader van mijn 4-jarig zoontje Morris. Ik ben opgegroeid in Hasselt, maar woon al sinds de aanvang van mijn studies in Antwerpen. In 2016 studeerde ik af als klinisch psycholoog en vervolgens heb ik enkele jaren in psychiatrische ziekenhuizen gewerkt. Mijn interesse in hoe organisatie en (interdisciplinaire) samenwerking kan bijdragen aan kwaliteit van zorg, leidde mij van klinisch werk naar academisch onderzoek en staf-/beleidsfuncties in geestelijke gezondheidszorg. Sinds 2021 werk ik als lokaal coördinator voor het netwerk geestelijke gezondheidszorg SaRA.

Wat is het netwerk geestelijke gezondheidszorg SaRA?

SaRA is de afkorting van Samenwerkingsverband voor gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg Regio Antwerpen, Voor- en Noorderkempen, ZORA.

Netwerk SaRA staat voor de ondersteuning van (complexe) samenwerkingen om een optimale geestelijke gezondheidszorg te organiseren voor alle (jong)volwassenen en ouderen met milde tot complexe psychische zorgvragen. Partners in ons netwerk zijn cliënten- en familieorganisaties (Similes, Vlaams Patiëntenplatform), eerstelijnspartners (CAW, eerstelijnszones) en organisaties in geestelijke gezondheidszorg (denk aan CGG, psychiatrische ziekenhuizen, woonvormen …) en verslavingszorg. Samen zetten we in op toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg en de nodige zorgcontinuïteit in onze regio. De zorg vertrekt vanuit de krachten van de cliënt en diens context en sluit zo dicht mogelijk aan bij de eigen leefomgeving.

Je bent lokaal coördinator psychologische zorg op de Eerste Lijn. Wat houdt dit juist in?


In 2021 hebben GGZ-netwerken de opdracht gekregen om de “conventie psychologische zorg in de eerste lijn” te implementeren. Om die opdracht te vervullen, zijn er lokale coördinatoren aangeworven binnen de netwerkteams.

Als lokaal coördinator ben ik aanspreekpunt voor klinisch psychologen en orthopedagogen die geïnteresseerd zijn om te werken in het kader van deze conventie en om hen verder te ondersteunen nadat zij gestart zijn. Een belangrijke doelstelling is om samenwerkingen tussen deze eerstelijnspsychologen en andere eerstelijnsactoren (bv. huisartsen) en zorg- en welzijnsorganisaties te faciliteren. Door deze samenwerkingen op te zetten (in de vorm van onderlinge verwijzingen of zorg op locatie van deze diensten), willen we psychologische zorg dichter bij de burgers brengen en drempels verlagen.

Een andere belangrijke pijler is het uitbreiden van groepsaanbod. Psychologisch groepsaanbod kan voor veel burgers erg hulpzaam zijn en is vaak toegankelijker dan individueel aanbod. Op het einde van 2023 gingen er in onze regio ongeveer 200 groepssessies per maand door.

De conventie psychologische zorg op de Eerste Lijn is al een aantal jaar geleden van start gegaan en in 2024 is ze vernieuwd. Wat betekent de conventie voor de burger?

Deze conventie maakt psychologische zorg betaalbaar door een terugbetalingssysteem. Burgers betalen nu € 11 remgeld (of € 4 met verhoogde tegemoetkoming) voor individuele sessies en € 2,5 voor groepssessies. Sinds 1 februari is het remgeld voor kinderen en jongeren onder de 24 jaar afgeschaft.

Een belangrijke kanttekening is dat voorlopig niet alle klinisch psychologen en orthopedagogen geconventioneerd (kunnen) zijn. De overheid heeft al veel geïnvesteerd in dit project, maar voorlopig is het helaas nog onvoldoende om alle (eerstelijns)psychologische zorg terug te betalen. Ook de klinisch psychologen/orthopedagogen die wel geconventioneerd zijn, kunnen slechts een beperkt aantal cliënten per week aan dit terugbetalingstarief helpen. De prioriteit ligt daarbij op burgers met milde tot matige psychologische klachten, die omwille van (economische) barrières en kwetsbaarheden moeilijk toegang vinden tot zorg.

Dat betekent echter dat een deel van de burgers nog steeds de privé tarieven (€ 50 – € 90) betaalt bij zelfstandige psychologen/orthopedagogen.


In oktober 2022 meldde VRT Nws dat 5.000 Vlamingen met mentale problemen wachten op zorg. Is de situatie ondertussen beter? En kan de conventie een antwoord bieden op de wachtlijsten?

Ben je zeker dat dit klopt? 5000 lijkt me weinig. Los van de exactheid van de cijfers is dit een moeilijke vraag waar geen kort antwoord voor bestaat. In de schoot van de staten generaal Geestelijke Gezondheidszorg, heeft er zich een werkgroep van experten gebogen over dit thema. Hun beknopt rapport en aanbevelingen zijn hier na te lezen.

Wat betreft de wachttijden bij de geconventioneerde eerstelijnspsychologen in onze regio, kan ik zeggen dat uit onze eigen steekproef (2023, N=77) blijkt dat 34% van de eerstelijnspsychologen een wachttijd van minder dan 1 maand heeft, 44% een wachttijd van 1 à 2 maanden en 22% van 3 maanden of langer. Voor groepsaanbod is er zelden een wachttijd en kan men in de eerstvolgende reeks starten. Net omwille van die toegankelijkheid, maar ook de effectiviteit ervan, is uitbreiding van en toeleiding naar groepsaanbod een belangrijke doelstelling.

Waar kunnen zorgverleners en burgers terecht die beroep willen doen op het eerstelijnspsychologische aanbod?

Op onze website is een overzicht te vinden van zowel het individueel als het groepsaanbod: https://www.netwerksara.be/hulpaanbod-psychologische-zorg-in-de-eerste-lijn/

Als men niet weet waar men best terecht kan, kunnen burgers ook een afspraak maken (of tijdens permanentie-uren binnenwandelen) in een Kruispunt. In elke eerstelijnszone in ons netwerk is er een Kruispunt aanwezig. De Kruispunten zetten sterk in op samenwerking en toeleiding naar de meest geschikte diensten.

Professionals die cliënten willen verwijzen naar meer (intensieve) zorg, maar niet weten waar te beginnen, kunnen ook telefonisch contact opnemen met de Advies en Wegwijzer.

Heb je nog een boodschap voor de lezers van onze nieuwsbrief?


Geestelijke gezondheid is essentieel voor ons welzijn en dat van de samenleving. Het is belangrijk om bij vroege tekenen van psychische klachten hulp te zoeken. Doorbreek de stigma's rond geestelijke gezondheidszorg: maak mentaal welzijn bespreekbaar, vraag tijdig om hulp en steun anderen in hun zoektocht naar zorg.

Huisartsen en organisaties (buurthuizen, lokale dienstencentra, jeugdwerk, onderwijsinstellingen …) die graag intensiever willen samenwerking met een eerstelijnspsycholoog, kunnen een aanvraag indienen via dit formulier.