Wat is mantelzorg?

Definitie

Mantelzorg is een term die oorspronkelijk uit Nederland komt en later door Vlaanderen is overgenomen om een vergelijkbare vorm van zorg aan te beschrijven.

Mantelzorgers bieden extra zorg en hulp aan iemand in hun directe omgeving die door ouderdom, ziekte of een andere handicap ondersteuning nodig heeft. Er bestaan vandaag de dag veel verschillende definities van mantelzorg. Volgens het woonzorgdecreet van 13 maart 2009 wordt mantelzorg als volgt gedefinieerd:

De mantelzorger, bijvoorbeeld:

• ouder van een kind met beperking
• kind van een persoon met dementie
• buur van een chronisch zieke
• ....

Voordat we kunnen spreken van een mantelzorgsituatie, moeten enkele essentiële aspecten aanwezig zijn:

• Sociale en emotionele band: Mantelzorgers zorgen vanuit wederzijdse betrokkenheid voor iemand uit hun directe omgeving, zoals een partner, kind, buurman, enzovoort. Dit gebeurt vanuit het hart, omdat ze om deze persoon geven.
• Eén of meerdere personen: Een zorgbehoevende kan meerdere mantelzorgers hebben, en één mantelzorger kan voor meerdere zorgbehoevenden zorgen.
• Verminderde zelfredzaamheid: In een mantelzorgsituatie is er altijd sprake van een zorgbehoefte.
• Niet beroepshalve: Mantelzorg vindt plaats buiten een georganiseerd verband en buiten een hulpverlenend beroep. Mantelzorgers hebben doorgaans geen formele zorgopleiding.
• Meer dan occasioneel: Mantelzorg wordt frequent verleend en is geen eenmalige gebeurtenis.

(Bron: www.lieverthuislm.be)

Hoe registreert men zich als mantelzorger?

Vanaf 1 september 2020 kan een mantelzorger een erkenningsattest aanvragen bij het ziekenfonds. Dit attest staat ook bekend als het mantelzorgattest of het mantelzorgstatuut.

Erkenningen

Er bestaan 2 types erkenningen:

• Type 1: een algemeen statuut
• Type 2: een statuut met sociale voordelen

Type 1: algemene erkenning mantelzorger

De algemene erkenning als mantelzorg opent voorlopig geen rechten of sociale voordelen.

De aanvraagprocedure:

De mantelzorger en zorgvrager vullen samen een verklaring op erewoord in en dienen deze in bij het ziekenfonds van de mantelzorger.

Met deze verklaring geeft de mantelzorger aan enkele criteria voldoen:

• de mantelzorger verblijft in België
• de zorgvrager heeft zorg en ondersteuning nodig door zijn of haar gezondheidssituatie of handicap
• de mantelzorger geeft regelmatig hulp en ondersteuning, en doet dit niet beroepsmatig of als vrijwilliger. Denk aan helpen bij maaltijden, wassen en aankleden, boodschappen doen,…
• er is een vertrouwensrelatie of een nauwe affectieve of geografische relatie tussen de mantelzorger en de zorgvrager.
• de mantelzorger houdt rekening met de noden en levenswensen van de zorgvrager.
• er is minstens één professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat in de zorg.

Het ziekenfonds verwerkt de gegevens en levert een attest af.

Tip: Maak een kopie van de ingevulde verklaring op eer vóór deze terug te bezorgen aan het ziekenfonds. Zowel de naam van de zorgvrager, als de naam van de mantelzorger staan hierop. Sommige instanties vragen naast het mantelzorgattest ook een kopie van de verklaring op eer te bezorgen.

Type 2: de erkenning als mantelzorger met een sociaal voordeel

Deze erkenning is slechts één jaar geldig en biedt momenteel één federaal sociaal voordeel: mantelzorgverlof, dat men maximaal drie maanden voltijds kan opnemen als werknemer of ambtenaar.

Om deze erkenning te krijgen, moeten zowel de mantelzorger als de zorgvrager voldoen aan een aantal criteria:

1. Voor de mantelzorger:

• de mantelzorger verblijft in België
• biedt doorlopend of regelmatig hulp en zorg aan de zorgvrager, en dat minstens 50 uur per maand of 600 uur per jaar
• geeft deze zorg niet vanuit een beroepsfunctie of als vrijwilliger
• er is minstens één professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat

2. Voor de zorgvrager:

• de zorgvrager verblijft in België
• de zorgvrager verblijft niet in een residentiële setting, zoals een woonzorgcentrum of voorziening voor personen met een handicap.
• de zorg- en ondersteuningsnood is voldoende zwaar. Wat wil dat zeggen?
  • ij meerderjarige (ouder dan 21 jaar) zorgvragers moet deze minstens 12 punten scoren op de graad van zelfredzaamheid voor de integratietegemoetkoming. Deze vaststelling kan gebeuren door de FOD Sociale Zekerheid, Medex of de adviserend arts van het ziekenfonds
  • Bij minderjarige zorgvragers worden de scores van het groeipakket (de vroegere kinderbijslag) gebruikt. De zorgvrager moet ten minste 12 punten scoren of ten minste 6 punten in de derde pijler
  • Advies: vraag na bij het ziekenfonds of de dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds of de zorgvrager in aanmerking komt en of eerdere vaststellingen van zorgbehoefte geldig zijn voor deze erkenning

Leeftijd is geen criterium, dus zowel volwassenen als kinderen en jongeren komen in aanmerking.

De aanvraagprocedure:

De mantelzorger en zorgvrager vullen samen een verklaring op erewoord in en dienen deze in bij het ziekenfonds van de mantelzorger, samen met het bewijs van zorgbehoefte van de zorgvrager. Als men voldoet aan alle criteria levert het ziekenfonds een attest af.

Let op! Er kunnen maximaal 3 mantelzorgers per zorgvrager dit type erkenning aanvragen.

Terug naar de hoofdpagina